Wie was Miep Diesel?
“Ik heb de hoge leeftijd van 15 jaar en ben begonnen mijn dagboek al mijn wetenswaardigheden toe te vertrouwen”. Zo begon mijn moeder, Miep Diesel, op 5 november 1942 haar dagboek, dat ze bleef bijhouden tot 1953, een jaar nadat ze was getrouwd met mijn vader Nico van Garderen. Ik wist dat ze een dagboek had geschreven in de oorlogsjaren. Ze had me erover verteld, net zoals ze de verhalen vertelde over haar belevenissen in Haarlem tijdens de bezetting. Maar ik wist niet dat ze het dagboek al die jaren zorgvuldig had bewaard, totdat ze het me in 2019 in handen drukte.
Na al die jaren wilde ze haar belevenissen als jong meisje toevertrouwen aan haar dochter. Ik kreeg een paar dikke schriften vol met een keurig handschrift, soms met wat bibberige opmerkingen in de marge die ze er vele jaren later had bijgeschreven. Ik las over het leven van mijn moeder en zag een vrolijke jonge meid die zich niet liet dwarsbomen door het geweld en de ontberingen van de bezetting.
Mijn moeder overleed in mijn bijzijn in de vroege uren van maandag 6 april 2020, vlak voor het dagboek in druk zou gaan, op 93-jarige leeftijd. Tot haar dood woonde ze zelfstandig in haar eigen huis en ze verheugde zich op de verschijning van haar dagboek. Het maakte de cirkel van haar leven rond.
In het dagboek schrijft ze over haar school, de belevenissen met vriendinnen in het zwembad, op de ijsbaan of in de bioscoop. Maar ze schrijft vooral over haar vele vriendjes. “Ik schreef over alles wat mij overkwam in die tijd. Ik had vaak het idee dat mijn ouders niet om mij gaven. Ze hadden nooit tijd voor mij en ik kan mij niet herinneren dat zij ooit interesse in mij toonden”, zo vertelde mijn moeder me. Haar dagboek was haar klankbord en wilde wel alles van haar weten. “Ik denk dat om die reden de beschrijvingen ook zo gedetailleerd zijn. Mijn leven was wellicht alledaags maar die tijd was dat allesbehalve”! Soms is haar beeld van zichzelf niet al te fraai, van sommige gebeurtenissen heeft ze later spijt gehad.
Nu iedereen kon meelezen stelde ze zich kwetsbaar op, iets wat ik niet van haar kende, ze toonde ons zelden haar emoties. Dat mijn moeder het dagelijks leven in Haarlem tijdens de oorlogsjaren op een heldere manier heeft beschreven, is voor ons ontroerend en dierbaar. Wij hebben haar er beter door leren kennen en begrijpen.
“Het is goed als de jonge mensen van nu zich realiseren wat een groot voorrecht het is om in vrijheid en welvaart te kunnen leven. Ik hoop dat wij nooit meer oorlog krijgen”, aldus Miep Diesel vlak voor haar overlijden.
Bakvis in oorlogstijd- het dagboek van Miep Diesel is in 2020 uitgegeven door BOOM Uitgeverijen.
—
Hilde van Garderen, voorzitter
“Het dagboek ‘Bakvis in oorlogstijd’ van Miep Diesel, is geschreven in een heel andere tijd dan de huidige en toch zijn er zoveel gelijkenissen als het gaat om de gevoelens van jongeren. Daar veranderen helse oorlogsjaren en 77 jaar vrijheid niets aan.
Het 4/5 mei Comité Almere wil zoveel mogelijk jongeren betrekken bij herdenken en vieren omdat zij de generatie zijn die de vrijheid gaan doorgeven. Het dagboek van Miep Diesel is daarin een waardevolle ondersteuning dat wij gebruiken om onze jongeren te bereiken.”
“Wij hebben natuurlijk een heleboel archieven en ook collecties en ook dagboeken waarin ontzettend veel beschreven staat over die Tweede Wereldoorlog, maar we hebben eigenlijk heel weinig dagboeken die een inzicht geven in het dagelijks leven, zeker van een jong meisje van veertien jaar, tegen de achtergrond van die oorlog. ”